ΜΟΝΑ∆ΙΑΙΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ

Δημοσιεύτηκε χθες στο στο οικονομικό δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος μια έκθεση η οποία αλλάζει τα δεδομένα που ξέραμε μέχρι σήμερα. Η παραγωγικότητα δεν αυξήθηκε με τις μειώσεις μισθών την τελευταία 5ετία. Οι τιμές των προϊόντων παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα και τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων κυρίως των βιομηχανιών- αυξήθηκαν. Αντιγράφω μερικά στοιχεία από τη μελέτη. 

" Σε αυτή τη µελέτη επιχειρείται µια εµπειρική διερεύνηση της σχέσης µεταξύ του μοναδιαίου κόστους εργασίας και των τιμών. 

Η εµπειρική ανάλυση γίνεται µε δεδοµένα που καλύπτουν την περίοδο 2000-2013 σε τριµηνιαία συχνότητα. Η µελέτη εξετάζει την αλληλεπίδραση µεταξύ του µοναδιαίου κόστους εργασίας και των τιµών σε συναθροιστικό επίπεδο, αλλά και στους επιµέρους κλάδους παραγωγής της οικονοµίας.

Σύµφωνα µε τα εθνικολογιστικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ, ESA 95), την περίοδο 2010-2013 το ΑΕΠ σε σταθερές τιµές (έτος βάσης 2005=100) µειώθηκε κατά 16,92%, ενώ το σύνολο των αµοιβών εξαρτηµένης εργασίας µειώθηκε κατά 28,7%.

Βραχυπρόθεσµα, οι επιχειρήσεις ενδέχεται να είναι πρόθυµες να δεχθούν µια µείωση των περιθωρίων κέρδους τους και να απορροφήσουν µερικώς την άνοδο του µισθολογικού κόστους, αλλά σε µεσοπρόθεσµη βάση οι επίµονες αυξήσεις των ονοµαστικών µισθών καθιστούν αναπόφευκτη την προσαρµογή των τιµών προς τα άνω.

Από τα στοιχεία του Πίνακα 4 και το ∆ιάγραµµα 1 καταδεικνύεται ότι για το σύνολο της οικονοµίας ο δείκτης του µοναδιαίου περιθωρίου κέρδους αυξήθηκε κατά µέσο όρο κατά 3,0% την υποπερίοδο 2010-2013 ενώ για το σύνολο της περιόδου 2001-2013 ήταν µόλις 0,8%. Αυτό υποδηλώνει µια αποσύνδεση µεταξύ του ρυθµού µεταβολής του µοναδιαίου κόστους εργασίας και του πληθωρισµού. ∆ηλαδή για την υποπερίοδο 2010-2013, ενώ ο ρυθµός µεταβολής του µοναδιαίου κόστους εργασίας µειώθηκε κατά µέσο όρο κατά 3,3%,  ο πληθωρισµός αντίθετα µειώθηκε κατά µόνο 0,5%.

Από τα µέσα του 2010, µε τη σταδιακή εφαρµογή των µέτρων δηµοσιονοµικής προσαρµογής (υπογραφή πρώτου Μνηµονίου), παρατηρείται αλλαγή πορείας και στα τρία µεγέθη και η τάση γίνεται καθοδική. Εντούτοις, δηµιουργείται έντονη απόκλιση µεταξύ τους, µε το ρυθµό µεταβολής του µοναδιαίου κόστους να καταγράφει πολύ πιο έντονη πτώση σε σχέση µε τους δύο δείκτες πληθωρισµού την περίοδο 2010-2013. Αυτό οφείλεται στη µεγάλη αθροιστική µείωση κατά 14,9% των συνολικών αµοιβών ανά απασχολούµενο την περίοδο 2010-2013, ενώ και η παραγωγικότητα της εργασίας µειώθηκε κατά 2,3% (βλ. ∆ιάγραµµα 2.Β). ∆ηλαδή υπάρχουν δύο διαφορετικά καθεστώτα στη συµπεριφορά των σειρών: το πρώτο καθεστώς (2001-2009), στο οποίο οι σειρές συνδιακυµαίνονται, και το δεύτερο καθεστώς (2010-2013), όπου παρατηρείται κοινή αλλά όχι αναλογικά καθοδική τάση.

Την περίοδο πριν από την υπογραφή του µνηµονίου (2000-2009), ο συντελεστής γραµµικής συσχέτισης Pearson  µεταξύ τιµών και µοναδιαίου κόστους εργασίας είναι πολύ υψηλός στο σύνολο της οικονοµίας, pyfd,tt_ulc =0,97. Την περίοδο µετά την υπογραφή του Μνηµονίου (2010-2013), ο συντελεστής συσχέτισης µειώνεται στο σύνολο της οικονοµίας pyfd,tt_ulc =0,65, ενισχύοντας την παρατήρηση ότι υπάρχει γενικά µια µερική αποσύνδεση των σειρών µετά το 2010. Ιδιαίτερα στο βιοµηχανικό κλάδο, στον οποίο  παράγονται κατά βάση τα εµπορεύσιµα (εξαγώγιµα) αγαθά της οικονοµίας, η αποσύνδεση κατά την περίοδο 2010-2013 µεταξύ του πληθωρισµού (2,3%) και του ρυθµού µεταβολής του µοναδιαίου κόστους εργασίας (-6,9%) γίνεται περισσότερο φανερή. Η αποσύνδεση αυτή φαίνεται πιο καθαρά τα έτη 2012 και 2013, οπότε ο δείκτης περιθωρίου κέρδους αυξήθηκε κατά 19,6% και 7,6% αντίστοιχα. Στο βιοµηχανικό κλάδο, ο συντελεστής γραµµικής συσχέτισης Pearson, είναι πολύ υψηλός  ind,indd_ulc =0,95 την περίοδο 2000-2009, ενώ γίνεται έντονα αρνητικός pind,indd_ulc =-0,81 την περίοδο 2010-2013, υποδηλώνοντας έντονη αποσύνδεση µεταξύ τιµών και µοναδιαίου κόστους εργασίας.

Υπενθυµίζεται ότι την περίοδο 2010-2013, κυρίως λόγω της µεγάλης µείωσης του µοναδιαίου κόστους εργασίας, ο δείκτης του µοναδιαίου περιθωρίου κέρδους στη βιοµηχανία αυξήθηκε κατά µέσο όρο 10,2%, ενώ στο σύνολο της οικονοµίας µόνο κατά 3,0%. Η µερική προσαρµογή των τιµών αναµένεται σε ολιγοπωλιακά διαρθρωµένους κλάδους, διότι οι επιχειρήσεις έχουν ήδη διαλέξει την τιµή που µεγιστοποιεί τα κέρδη τους.

Στην ελληνική οικονοµία ο ρυθµός µεταβολής των τιµών φαίνεται να αντιδρά µε χρονική υστέρηση και όχι αναλογικά στις µεγάλες µειώσεις του µισθολογικού κόστους που εφαρµόστηκαν στη χώρα, στο πλαίσιο της δηµοσιονοµικής προσαρµογής και της εσωτερικής υποτίµησης. Για την περίοδο 2010-2013, οι προσαρµογές του µοναδιαίου κόστους εργασίας έχουν σε µεγάλο βαθµό αποσυνδεθεί από τους δείκτες µέτρησης των τιµών. Η µεγάλη µείωση του µοναδιαίου κόστους εργασίας οφείλεται κατά κύριο λόγο στη µείωση των  νοµαστικών αµοιβών ανά απασχολούµενο και όχι στην αύξηση της µέσης παραγωγικότητας της εργασίας. Για το σύνολο της οικονοµίας την περίοδο 2010-2013, η αποσύνδεση µεταξύ του πληθωρισµού (αύξηση 2,0% κατά µέσο όρο) και του ρυθµού µεταβολής του μοναδιαίου κόστους εργασίας (µείωση 3,3% κατά µέσο όρο) είναι φανερή, µε αποτέλεσµα ο δείκτης µοναδιαίου περιθωρίου κέρδους να αυξηθεί κατά 3,0%. Ιδιαίτερα στο βιοµηχανικό κλάδο, στον οποίο παράγονται κατά βάση τα εµπορεύσιµα (εξαγώγιµα) αγαθά της οικονοµίας, η αποσύνδεση µεταξύ του πληθωρισµού (αύξηση κατά 2,3%) και του ρυθµού µεταβολής του µοναδιαίου κόστους εργασίας (µείωση κατά 6,9%) γίνεται περισσότερο έκδηλη την περίοδο 2010-2013, µε αποτέλεσµα ο δείκτης µοναδιαίου περιθωρίου κέρδους να αυξηθεί κατά 10,2%. "

Άρα η μείωση των μισθών την περίοδο 2010-2013 α) δεν οδήγησε σε αντίστοιχη και ταυτόχρονη  μείωση του πληθωρισμού κάτι που υποδηλώνει ότι στην αγορά προϊόντων παρατηρούνται ολιγοπωλιακές δυνάμεις και β) η μείωση του μισθολογικού κόστους δεν αύξησε την ανταγωνιστικότητα αλλά το περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων.